Abdessamed Azarfane

Bayt. Een alternatief voor sociale huisvesting in Marokko

Bayt is het Arabische woord voor huis. Maar niet het huis zoals wij dat kennen in Nederland. De term bayt beslaat in tegenstelling tot de letterlijke vertaling meerdere schaalniveaus van het huis, zijnde het huis als onderdeel van het ensemble en de eigen (leef)kamer als onderdeel van het huis.

Zoals de titel doet vermoeden gaat dit project over huisvesting. De aanleiding hiervoor wordt gevoed door enerzijds een fascinatie en anderzijds frustratie. Een fascinatie voor de historische, lokale en culturele stedenbouw en architectuur in Marokko: als je wandelt door de straten van de oude medina van Fez of Marrakech is het bijna onmogelijk om niet onder de indruk te raken van de verschijningsvorm. Anderzijds een grote frustratie jegens de hedendaagse manier van bouwen in Marokko die in essentie niks meer te maken heeft met de eeuwenoude traditie in stedenbouw en architectuur, alsook de manier waarop de sociale klasse van Marokko wordt weggezet buiten de stad. Door de introductie van de moderne ‘westerse’ manier van stedenbouw en de snelle modernisering van het land is mijn inziens de leefomgeving van traditioneel Marokko grotendeels verloren aan het gaan, wat leidt tot discrepantie tussen leefomgeving en inwonenden.

Vandaag de dag uit deze kloof zich in de manier waarop de lagere sociale klasse (o.a. sloppenwijkbewoners) uit de stad wordt weggezet naar zogehete ‘new towns’ buiten de stad, speciaal gebouwd en gesubsidieerd voor de minder bedeelden, onder het mom van liefdadigheid. In hoeverre is er eigenlijk nog sprake van liefdadigheid als segregatie en discrepantie hiervan een gevolg is? In hoeverre draagt deze ‘liefdadigheid’ dan nog werkelijk bij aan de leefomstandigheden van de lagere sociale klasse? In hoeverre is het verwijderen van sloppenwijken de oplossing voor de doorgaande migratie naar de stad? Een probleem waarin politiek, strategie en ontwerp met elkaar verwikkeld zijn.

In dit plan presenteer ik een andere kijk op het huidige (sociale) huisvestingsbeleid in Marokko. Middels een casus opgezet in Casablanca zet dit plan de mogelijkheden uiteen voor het herhuisvesten van sloppenwijkbewoners in de stad. De stad, de wijk, de buurt, het cluster en de woning worden op een alternatieve manier gepresenteerd. De nieuwe medina is een combinatie van het sociale en culturele karakter van de medina, de inventiviteit van de sloppenwijk en de efficiëntie van westerse stedenbouw. Een leefomgeving waar inwoners en accommodatie op elkaar afgestemd zijn, in een resultaatgericht plan om een duurzame opvang van de doorgaande migratie in en naar de stad te waarborgen.