Robbert Jongerius

In Europa wordt verwacht dat de klimaatsverandering doorzet en de schade bij rivieroverstromingen in 2050 is verviervoudigd. Dit vraag om een tijdige en structurele ingreep in de stroomgebieden van de grote Europese rivieren. Om het overstromingsrisico te verlagen is er in Nederland al na het hoogwater van 1995 gekozen voor rivierverruiming in plaats van dijkverhoging. Door op veel plekken de dijk te verleggen hebben de Nederlandse rivieren meer ruimte gekregen.

Ondanks het succes van het project Ruimte voor de Rivier is de Rijndelta nog steeds niet veilig. Uit recent onderzoek blijkt dat de meeste rivierdijken niet aan de veiligheidsnormen voldoen. De normen zijn verhoogd en het faalmechanisme ’piping’ is meegenomen in de berekeningen. Het gevolg is dat Nederland weer een kostbare dijkverzwaringsronde staat te wachten. Daarnaast blijkt er groot gevaar voor rivieroverstroming in Nederland vanuit de Duitse Niederrhein door de zeer slechte staat van de Duitse dijken net over de grens. 

Nationaal Rivierpark Niederrhein
De Niederrheinse Laagvlakte, tussen Duisburg en Stadsregio Arnhem-Nijmegen is hét sleutelgebied voor de hoogwaterproblematiek in Nederland en het Duitse Ruhrgebied. De 18.000 hectare aan potentiële retentieruimte in het gebied kan leiden tot een waterstandsverlaging van een halve meter in de Rijn én de dijken in het gebied moeten er massaal op de schop. Het resultaat van een dergelijke ingreep is dat Nederland minder intensief de dijken hoeft te versterken en dat het Duitse Ruhrgebied en de Rijndelta waterveilig worden.

Nationaal Rivierpark Niederrhein is dé structurele oplossing voor de lange termijn. Een landreservering van deze omvang is echter bijna ondenkbaar. Daarom krijgt het rivierengebied tussen Duisburg en Stadsregio Arnhem-Nijmegen de status ‘Nationaal park’. Dit trekt meer bezoekers en investeerders naar het gebied, wat leidt tot een financiële impuls en door de status kan voorkomen worden dat deze gebieden bebouwd raken.  
Het Nationaal Rivierpark Niederrhein is functioneel, recreatief, natuurlijk én innovatief. De enorme schaal van het project is een kans om grote ruimtelijke agenda’s te adresseren en te integreren in het parkontwerp. De vier agenda’s: waterveiligheid, ecologie, recreatie en energie leveren de bouwstenen voor het park. De doelstelling van het project is een energieneutraal, recreatief natuurpark binnen een stelsel van klimaatbestendige dijken dat de stedelijke regio’s Duisburg en Stadsregio Arnhem-Nijmegen met elkaar verbindt en beschermd.

Het rivierpark bestaat uit 13 retentiegebieden die over een periode van dertig jaar gefaseerd ontwikkeld gaan worden. Retentiegebied Schenkenschans, gelegen op de Nederlands-Duitse grens, is het pilotproject. De bouwstenen van het parkontwerp worden hier getest en het grensproject symboliseert de samenwerking tussen Nederland en Duitsland die tot de voltooiing van het park in 2050 standhoudt.

Het park wordt integraal ontworpen vanuit ruimtelijke kwaliteit, de omgeving én waterveiligheid. De ervaring in proces, ontwerp en uitvoering die in Nederland bij het Ruimte voor de Rivier-project is opgedaan kan bij dit project worden ingezet. Ook is er een betere forecasting van tijd en budget. Het totale project start met een gedeeld masterplan, concrete bouwstenen en een heldere doelstelling: een aantrekkelijk rivierpark tussen Duisburg en Stadsregio Arnhem-Nijmegen.

Commissieleden: Lodewijk van Nieuwenhuijze (mentor), Jana Crepon, Patrick McCabe. Toegevoegde leden voor het examen: Peter Lubbers, Roel Wolters.