Hieronder een voorproefje.
Cultureel erfgoed heeft onderhoud nodig: er wordt niet vanzelf het juiste bewaard en het moet van een context worden voorzien om ingebed te raken. Pas dan krijgen voorwerpen en gebruiken voor de burger betekenis en daarmee ook draagvlak. Deze vertaalslag heeft het Mondriaan Fonds, waarvan Birgit Donker inmiddels precies één jaar directeur is, altijd willen stimuleren.
Donker signaleert twee ogenschijnlijk tegenstrijdige ontwikkelingen. De ene is dat het begrip erfgoed alsmaar uitdijt; van materieel erfgoed als hunebedden of de Nachtwacht tot immaterieel erfgoed als het Kwakoe Festival of het versje 'Naar bed, naar bed, zei Duimelot'. Om grip te krijgen op het begrip erfgoed kiest zij voor een brede definiëring: 'De erfenis van een gemeenschap'. Hieronder valt alles, van gebouwen tot volksrijmpjes. En het is meteen ingebed, want het moet van een gemeenschap zijn. De betrokkenheid kan met verhalen verder versterkt worden.
De andere ontwikkeling is dat de afgelopen jaren het discours is verschoven van de vraag 'hoe verzamelen we meer erfgoed?' naar, grof gezegd, 'hoe komen we ervan af?' Beter gezegd: hoe kunnen we nauwkeurig kiezen wat we wel bewaren en wat niet? De kijk op onder meer museumcollecties is veranderd. Bewaren voor de eeuwigheid is niet meer vanzelfsprekend. Het debat is dan ook verschoven naar 'bewust verzamelen', waarbij ontzamelen en herbestemming van collecties een grote rol spelen. Ontzamelen moet een andere dan een financiële reden hebben, want anders gaan de stukken die het meest opbrengen er als eerste uit en dat is bij een publieke collectie niet de bedoeling. Juist als het nog goed gaat moeten vragen aan bod komen als 'bewaren we dit of mag het weg?' Zowel kunst- en cultuurhistorische waarden als maatschappelijke, belevings- en economische waarden zijn belangrijk bij ontzamelen.
Bij beide ontwikkelingen, de verbreding van het begrip erfgoed en de roep om te ontzamelen, is de inbedding van erfgoed van groot belang. Pas als erfgoed wordt voorzien van een context krijgt het betekenis en daarmee dus ook draagvlak. Dat geldt tenslotte ook voor persoonlijke erfenissen: als je er geen persoonlijk herinnering aan hebt, staat oma's kastje zo op straat.
Met de Memorial Lecture herdenkt de Reinwardt Academie jaarlijks de geboortedag van zijn naamgever Caspar Georg Carl Reinwardt (3 juni 1773 – 6 maart 1854). Eerdere lezingen werden verzorgd door Ad de Jong, Lynne Teather, Rob van der Laarse, Laurajane Smith en Michael Shanks.
