‘Hoe verenig je esthetiek met ethiek?’ - Pleidooi voor een Fair Practice Label in de kunsten

Gepubliceerd op

Hoe eerlijk zijn de beloning en arbeidsomstandigheden in de kunstensector? En: hoe duurzaam zijn we bezig? Anne Breure, artistiek directeur van Veem House for Performance, pleit voor een Fair Practice Label in de kunsten.

Hoe eerlijk zijn de beloning en arbeidsomstandigheden in de kunstensector? En: hoe duurzaam zijn we bezig? Anne Breure, artistiek directeur van Veem House for Performance, pleit voor een Fair Practice Label in de kunsten. Op 16 april organiseert zij tijdens IETM Amsterdam met Het Transitiebureau (Anoek Nuyens, Lara Staal en Marijke Hoogenboom) een sessie rond dit thema. Breure: ‘Aan de voorkant straalt de kunstensector, maar de achterkant staat op instorten.’

Wat moeten we ons voorstellen bij een Fair practice label?

‘Je ziet dat we in onze kunst, in onze voorstellingen, heel veel - laten we even zeggen progressieve -waarden uitdragen. Waarden als liefde, medemenselijkheid, rechtvaardigheid, schoonheid, duurzaamheid. De vraag is: hoe zorg je dat je de waarden die je uitdraagt in je kunst, ook toepast in je eigen werkpraktijk? Hoe verenig je esthetiek met ethiek? In een Fair Practice Label kunnen we onze gezamenlijke waarden als sector vastleggen. Waarden over eerlijke beloning, over eerlijke arbeidsomstandigheden, over een eerlijke verdeling van het geld, over groen produceren. Door zo’n label te introduceren spreek je je gezamenlijk uit over waar je voor staat. Het gaat over Practice what you preach. Het helpt je vragen te beantwoorden als: kun je het maken iemand die net van school komt de eerste vier jaar niet te betalen? Moet je ja zeggen als een kunstenaar zegt: dan doe ik het wel gratis?’

Waarom vind je een Fair Practice Label juist nu belangrijk?

‘Een jaar geleden zei de VVD: “Kijk eens hoe goed het gaat met de kunsten! Ze bloeien nog steeds, ondanks de bezuinigingen”. Dat klopt ook: de voorkant straalt nog altijd. Na de grote bezuinigingen van vier jaar geleden heeft iedereen in de sector heel erg zijn best gedaan om te laten zien wat we waard zijn: wij zijn relevant, wat wij doen is belangrijk! Maar het recente SER-rapport over arbeidsomstandigheden in de culturele sector laat zien hoe het er aan de àchterkant voorstaat. Het merendeel van de kunstenaars is zzp’er en verdient ver beneden het modaal inkomen.  De arbeidsomstandigheden zijn ronduit slecht. Een omzet onder de 15.000 euro per jaar is in het veld waar ik werk eerder regel dan uitzondering. Kortom: de achterkant staat op instorten. Het hele systeem kraakt.’

Hoe helpt een Fair Practice Label daartegen?
‘Na de ophef rond het SER-rapport zei Bussemaker: “Hier heb je twee miljoen”. Mooi, maar ook een absurde reactie natuurlijk. Het is totaal geen duurzame oplossing. Ik vind dat we moeten zeggen: als we kunst willen op dit niveau, dan moet daar ook structureel geld voor zijn. Of we moeten minder gaan doen. Op dit moment is de kunstenaar de grootste subsidient van de kunsten. Het SER-rapport bevestigde in dit opzicht wat we zelf binnen de sector allang wisten. Ik zou het mooi vinden als een Fair Practice Label bijvoorbeeld op termijn onderdeel zou uitmaken van een subsidieaanvraag. Zo kun je laten zien hoeveel je nodig hebt om op een duurzame manier kunst te maken. Wat het betekent om volgens onze collectieve waarden te produceren: “Ik wil aan deze waarden voldoen, en dan kost dat dit.” Het is belangrijk om als sector - van beleidsmaker tot beginnend kunstenaar tot manager van een topinstelling - eerst over deze waarden te discussiëren, en vandaaruit het label op te stellen.’

Wat kunnen bezoekers verwachten tijdens de sessie over het thema op 16 april?

‘De sessie is interessant, en ik denk belangrijk, voor zowel kunstenaars, kunststudenten, curatoren als voor beleidsmakers en fondsmedewerkers. Eigenlijk voor iedereen die de kunsten een warm hart toedraagt. We gaan met elkaar in gesprek en verschillende Europese sprekers geven hun best practices en visie op het thema. Zo hebben we bijvoorbeeld Robrecht Vanderbeeken van State Of The Arts uit België. In België hebben ze al een aanzet tot een Fair Practice Label ontwikkeld. Vanderbeeken publiceerde hierover een interessant artikel in het ZwartWitboek dat het Transitiebureau samen met Rekto:Verso uitgaf. Ik hoop dat we een stap zetten om als sector een aantal gezamenlijke waarden te formuleren, wie weet zelfs in Europees verband.’

Welke waarde zou wat jou betreft zéker in het label horen?

‘Voor mij is de belangrijkste waarde duurzaamheid. Duurzaamheid zou de grondhouding in de kunsten moeten zijn. Ik bedoel zowel duurzaamheid aan de arbeids- en organisatiekant als aan de klimaatkant. Op dit moment zie je dat we als sector heel erg van project naar project werken, of - voor organisaties met een vierjarige subsidie - per vier jaar. Ik denk dat het juist belangrijk is dat je samen stilstaat bij de vraag: hoe zien wij de kunsten op de lange termijn? Hoe zorgen we voor een duurzame praktijk, waarin we goed voor de mensen en voor de planeet zijn.’

Meer informatie
‘Fair practice label in the arts’

16 april, 2016 - 13:00 tot 15:00
Stadsschouwburg Amsterdam
Tijdens de IETM Amsterdam Plenary Meeting 2016

Moderator: lector Marijke Hoogenboom, Lectoraat Podiumkunsten in Transitie






Delen