Sarah van Sonsbeeck blikt terug op Winter School 2018

Gepubliceerd op

Om de opkomende rol van stilte binnen de bouwkundige praktijk te kunnen onderzoeken, heeft de Amsterdamse Academie van Bouwkunst de krachten gebundeld met de kunstenares Sarah van Sonsbeeck als onderdeel van het Artist in Residence (AIR) programma. Sarah studeerde architectuur aan de TU Delft (MA) en studeerde vervolgens aan de Gerrit Rietveld Academie en de Rijksacademie van beeldende kunsten in Amsterdam. De vele facetten van stilte zijn voor haar een bron van inspiratie en een terugkerend thema in haar werk.

De Academie van Bouwkunst heeft Sarah gevraagd om studenten te inspireren met haar artistieke onderzoek naar stilte en de Winter School 2018 te cureren. In dit twee weken durende onderzoeks- en ontwerpprogramma afgelopen januari, werkten de drie disciplines architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur samen, vertegenwoordigd door eerste-, tweede- en derdejaars studenten. De opdracht die Sarah voor de studenten formuleerde: ontwerp een stilte voor de Kop van Java (Amsterdam). Nu blikt ze terug op de Winter School 2018.

- Wat dacht je toen je gevraagd werd om een jaar lang de AIR te zijn van de Amsterdamse Academie van Bouwkunst?

Wat leuk, dacht ik. Ik was wel verbaasd dat ik zomaar hiervoor gevraagd werd, maar toen werd me uitgelegd dat het de bedoeling was om studenten tijdens de Winter School een nieuwe kijk te geven op het thema 'stilte'. Dat leek me meteen heel leuk om te doen. Als kunstenaar onderzoek ik het thema nu al bijna tien jaar.

- Kun je in het kort vertellen hoe je invulling hebt gegeven aan de Winter School 2018?

Met het team (Madeleine Maaskant, Maike van Stiphout en Marjoleine Gadella), hebben we geprobeerd in twee weken tijd heel verschillende kanten van stilte, en het effect daarvan op onze leefomgeving, te belichten. Van een concert van 0-100 Decibel in het Bimhuis, en een lezing van het voor Tate Modern ontwikkelde 'Silent University' door Ahmet Ögüt, tot een lezing in het AMC over misofonie door psychiater Pelle de Koning. Na een week vol lezingen en ervaringen kregen de studenten de vraag: ontwerp een stilte voor de Kop van Java in Amsterdam. Dat is heel actueel, want de Gemeente is nu bezig ideeën te vormen over die plek om er juist niet te bouwen, maar een hoog kwalitatieve 'stilte' te ontwerpen. Zij zien die in een hoog kwalitatief stadspark. Ik wilde graag op zeer breed en radicaal conceptueel niveau nadenken met de studenten wat dat dan zou kunnen zijn.

- Wat heb je de studenten mee kunnen geven tijdens de Winter School 2018?Dat moet je ze eigenlijk zelf vragen misschien?

Ik heb bij de prijsuitreiking wel een zin geciteerd uit een van mijn favoriete jeugdfilms: 'There is no such thing as a bad student, only bad teacher'. Dus in zekere zin is hun succes ook mijn succes, maar hun worstelingen zijn ook de mijne. Stilte lijkt zo simpel, maar het kent ontzettend veel vormen en gedaanten. Een bos kan stil zijn maar censuur is dat ook. Ik denk dat ik de studenten bewust heb kunnen maken van de invloed van geluid op architectuur.

- Wat vond je van de ontwerpen van de studenten voor de Kop van Java? Zitten er ideeën tussen die volgens jou daadwerkelijk gerealiseerd zouden kunnen worden?
Allereerst vond ik het indrukwekkend dat veel van de studenten bijna fulltime werken en dan nog bereid zijn elke avond en het hele weekend aan de Winter School te werken. Ik kon nog uitslapen, maar de studenten niet! Ik denk wel dat die intensiteit veel oplevert. In twee weken leer je ook samenwerken! Juist het in een groep tot een gezamenlijk plan komen, is heel leerzaam. De plannen vond ik spannend, soms zelfs echt verrassend. Ik denk dat het totaal een heel goede index geeft van de manieren van denken die interessant zouden kunnen zijn voor de Kop van Java. Thema's als interactiviteit, outsite the box-denken op schaal van de stad, het bouwen van een ervaring, het denken hoe je Amsterdammers en de natuur kunt betrekken bij het ontwikkelen van een plan, zaten er allemaal in.

- Wat heb je zelf geleerd van de Winter School 2018?

Hoe leuk het is om anderen bij je onderzoek te mogen betrekken, ik zou het geweldig vinden als nog meer academies zo'n wisselwerking van andere disciplines mogelijk zouden maken binnen het format van een Winter School. Het is een mooi initiatief dat nog meer zichtbaarheid verdiend. En ik heb de liefde voor architectuur teruggevonden. Het is zo mooi om te zien hoe studenten met het vak omgaan.

- Wat ga je nog meer doen tijdens je Artist in Residence-schap? Hoe ziet dat er vervolg uit voor jou en voor de studenten?

Ik ben bij studenten aan het polsen waar zij behoefte aan hebben en ga samen met Maike en Madeleine denken wat een verdere invulling kan zijn. Stiekem vond ik het bedenken van de interdisciplinaire lezingen wel echt heel leuk, dus wie weet krijgen jullie er nog een of twee. Maar ook wil ik de resultaten en het proces van de Winter School zichtbaarder maken. We gaan een boek maken en een vlog, en ik ga de resultaten binnenkort bij de gemeente presenteren aan de mensen die juist nu met de Kop van Java bezig zijn. Het zou zo mooi zijn als de ideeën van de studenten op conceptueel niveau worden meegenomen in de plannen van de Gemeente.

- Wat is het belangrijkste dat je studenten zou willen meegeven tijdens jouw AIR?
Denk ook aan de buren. Ik bedoel dat studenten zich moeten realiseren hoe geluid zich kan verhouden tot architectuur. Dat zij zich realiseren dat grenzen fluïde zijn. Geluid stopt niet bij een muur, maar neemt ook ruimte in van de buren. Een ontwerp kan zoveel sterker zijn, wanneer je je hier bewust van bent. Hoe mooi zou het zijn als er nu een student zou afstuderen met het ontwerp van een woongebouw waar mensen met misofonie prettig zouden kunnen samenwonen met hun partner en gezin. 

Delen