Met groot verdriet delen wij het nieuws van het overlijden van Ria Higler op maandag 24 april 2023. Van 1972-1978 student, vanaf 1981 docent, van 1989-1998 artistiek leider, mentor en lid van het SNDO-kernteam tot 2020, docent tot 2023.
Ria Higler was een van de negen leerlingen die in 1978 afstudeerde aan de school die later SNDO zou worden. Sindsdien is ze altijd bij de school gebleven. Op 23-jarige leeftijd kwam ze bij de school, na een korte carrière als kleuterleidster. Ze had op haar 18e de studio van Pauline de Groot ontdekt en vond er de passie voor dansen terug die ze als kind had ontdekt. Toen ze op 10-jarige leeftijd met haar vader naar een vakbondsevenement ging, raakte ze helemaal in de ban van de rode jurken en het licht van de Can-Can dans die werd gepresenteerd. Toen ze 14 werd stonden haar ouders niet toe dat ze balletlessen nam en zeiden ze dat ze een fatsoenlijke carrière moest zoeken. Het kostte haar twee jaar om de moed te verzamelen om haar baan op te geven en zich aan te sluiten bij de pilotgroep van de Theaterschool met Pauline de Groot en Bart Stuyff. Ze was enthousiast over het werk van Pauline de Groot en het laatste optreden van Martha Graham in Nederland. Het zien van Graham's werk en hoe ze het applaus ontving, nauwelijks meer in staat om te lopen, ontroerde haar tot tranen toe.
Ria volgde geen voorbeelden van andere kunstenaars. Ze is altijd op zoek geweest naar haar eigen weg; die gaat over het verhaal van het lichaam in de ruimte, de energieën, de bijzondere kwaliteiten van beweging en expressie. Na haar afstuderen ging ze naar de VS om te studeren bij Bonny Bainbridge Cohen, Nancy Topf en Viola Farber. Maar ze volgde niet het pad van wat zij traditionele choreografie noemde. Vanaf 1981 begon ze les te geven aan de SNDO, waar ze techniek en improvisatie onderwees. In deze periode werd ze geïnspireerd door de bezoeken van Steve Paxton, Simone Forti, Deborah Hay, Nancy Stark Smith, Z'ev en vele anderen, die op de school les gaven en werk presenteerden.
In de loop der jaren begon ze haar eigen kijk op dans en het lichaam te ontwikkelen. Ze begon te werken aan stem en beweging, en de chakra's te bestuderen. En vanuit de chakra's begon ze te kijken naar de rol van de organen in het bewegende lichaam. Het uitvinden van een eigen pedagogiek was een opgave, ze moest in die tijd ook weerstanden bij leerlingen onder ogen zien. Lesgeven betekent voor haar ook onbegrip onder ogen zien. In haar woorden, ze nodigde studenten uit: 'to embrace the messiness'. Ze heeft zich altijd ingezet om ervoor te zorgen dat diversiteit in een groep studenten gevoeld en gezien wordt.
Van 1989 tot 1998 leidde zij samen met Trude Cone de SNDO in nieuwe pedagogische richtingen. Samen investeerden zij als mededirecteuren van de SNDO in het aanbrengen van meer structuur in het curriculum en de pedagogiek. Ria's inzet was om een stijlgevoel dat zich in de school ontwikkelde te blijven uitdagen. Zij vond dat er gezocht moest worden naar een bredere culturele oriëntatie om te breken met de overheersende Noord-Amerikaanse en West-Europese culturele conventies. Ze voelde dat er iets ontbrak in de analytische en 'neutrale' benadering van het lichaam, en zocht naar een meer spirituele oriëntatie op kunst. In 1994 had ze een belangrijke ontmoeting met Suprapto Suryodarmo, of Prapto, in Solo, Java Indonesië. Prapto hielp haar om te denken 'Wees geen danser', en om te leren direct vanuit en met het lichaam te werken - om opnieuw naar het dansen en de wereld te kijken. Het leerde haar hoe kunst en leven met elkaar verbonden zijn. Dit werk heeft zich geleidelijk ontwikkeld tot wat zij later in de jaren 2000 The Alchemist Body noemde. Vanaf 1998 is Ria een sleutelfiguur in de school geweest, tijdens sommige perioden van verschuivingen in de school, is zij een anker geweest, zowel voor collega’s als voor de studenten, in het bijzonder als mentor van de pas ingestroomde eerstejaarsstudenten gedurende vele jaren en als kernteamlid tot zo recent als 2021.
Zoals ze in 2007 aan Emma Wilson, een studente van SNDO, vertelde: "Mijn moeder, die nu 94 is, kan nauwelijks lopen (ze overleed in augustus 2007, red.). En soms moet ze een stukje lopen, bijvoorbeeld om naar het toilet te gaan, en dan help ik haar. En ik zing een liedje en op het moment dat ik dat doe, lichten haar ogen op, en dans ik haar naar het toilet, in plaats van moeilijk te lopen. In die zin denk ik, waarom niet? Blijf voor altijd dansen". Ria is inderdaad blijven dansen en optreden met Deborah Hay, Ibrahim Quraishi, en meer recent in een het werk A Divine Comedy van Florentina Holzinger. Haar laatste publieke voorstelling was op 18 februari 2023 in de Jacuzzi studio in Amsterdam waar ze danste en haar eigen songs uitvoerden zichzelf begeleidend met een shruti box (een instrument dat ze recent had verworven).
In 2015 publiceerde SNDO haar boek "Movement Research: Stories and Journeys by Ria Higler". In het boek legt ze uit dat voor haar lesgeven betekende "studenten in staat te stellen het bewustzijn van - en het luisteren naar - het lichaam te verdiepen en meer inzicht te krijgen in fysieke, mentale en emotionele patronen, om zo vrijer en ruimdenkender te worden in het creatieve proces." Ze wilde dat studenten het gedrag van het lichaam leerden bestuderen, om het te begrijpen op emotioneel, maar ook op politiek en filosofisch niveau. Dat was haar passie. Ze wilde studenten de instrumenten aanreiken om dat te doen, en de moed, helderheid en taal leren ontwikkelen om dat te doen. Het lichaam is een instrument om zich aan te passen aan de omgeving en de omstandigheden. Studenten moeten leren hun oordeel uit te stellen, rationeel begrip opzij te zetten, leren zich niet te richten op het uiten van innerlijke gevoelens. In plaats daarvan moeten zij werken aan de relatie van het lichaam met de wereld om zich heen en zo vertrouwen, en een intuïtieve intelligentie ontwikkelen. "Ons beroep gaat over communicatie. Bewegingsonderzoek gaat over het ontwikkelen van gevoeligheid en bewustzijn."
Ria zal enorm gemist worden door de hele gemeenschap en daarbuiten.
tekst: Jeroen Fabius
Sommige citaten zijn overgenomen uit: A story of a body in space. Ria Higler in gesprek met Emma Wilson. In de zomer van 2007 werd Ria Higler geïnterviewd door Emma Wilson, tweedejaarsstudent aan de SNDO ten tijde van het interview.
Informatie over het afscheid
Voor het persoonlijk afscheid bent u welkom bij Ria op zaterdag 29 en zondag 30 april van 12.00-21.00 uur bij haar thuis in de Kuinderstraat 31, 1079 DJ Amsterdam.
De afscheidsplechtigheid is op woensdag 3 mei in Het Rijk van de Keizer aan de Joris van Den Berghweg 109, 1067 HP Amsterdam.
De deuren gaan open om 12.00 uur; de ceremonie begint om 12.30 uur.
Ria zal herdacht worden met woorden, klank, dans, herinneringen, hapjes en drankjes.
Na de plechtigheid zal een kleine groep Ria begeleiden naar het crematorium.
Voor mensen buiten Amsterdam is er een mogelijkheid om de ceremonie online bij te wonen: https://start.memoriam.tv/XMKV-3XZV