Graffiti in Amsterdam
Deze scriptie van Robin Vermeulen onderzoekt de mogelijkheden rond behoud van Amsterdamse graffiti in een erfgoedcontext. De focus ligt hierbij op de rol van de Amsterdamse graffitischrijvers bij het behoud.
Graffiti is een fenomeen dat volgens velen behouden moet worden. Er is zelfs interesse voor graffiti vanuit formele (erfgoed)instellingen. In Nederland is nog geen onderzoek gedaan naar manieren om graffiti op een duurzame wijze te behouden vanuit de scene. De angst voor verlies van graffitigeschiedenis heerst onder de Amsterdamse graffitischrijvers. Het is duidelijk dat zij de hoofdrol hebben in het behouden van hun eigen erfgoed. Het onderzoek beschrijft de mogelijkheden tot behoud van graffiti door de graffiti-scene, buiten de formele erfgoedkaders. De hoofdvraag luidt: Op welke manier kan de Amsterdamse graffiti-scene bijdragen aan het behoud van graffiti in Amsterdam?
De conclusie is dat graffiti het beste behouden kan worden buiten formele erfgoedkaders, door de graffiti-scene zelf. Graffiti is hiermee per definitie vergankelijk, niet alleen in haar letterlijke vorm, maar ook in haar gedocumenteerde vorm. De ultieme vorm van behoud van graffiti is documentatie van de materiële voortbrengselen van het fenomeen. Zowel vanuit het perspectief van de erfgoedinstellingen, als dat van graffitischrijvers- en liefhebbers. De primaire aanbeveling is dat om Amsterdamse graffiti te behouden er een community archive wordt opgestart waar diverse graffitischrijvers initiators van zijn.
Met Graffiti in Amsterdam won Robin de PJA van Menschprijs 2015. De Reinwardt Academie reikt deze prijs jaarlijks uit aan het afstudeeronderzoek waarin trends en innovatief denken binnen de erfgoedtheorie op de beste of meest aansprekende manier verwerkt zijn.
Aanbevelingen
Aileen Middel, gastconservator tentoonstelling Graffiti. New York meets The Dam in het Amsterdam Museum: ‘Robins onderzoek zwengelt de discussie aan over het belang van het conserveren van graffiti, een kunstvorm die in Nederland tot nu toe niet de erfgoed-aandacht kreeg die ze eigenlijk verdient. Zijn scriptie heeft mij ondersteund om zelf te onderzoeken hoe Amsterdam graffiti als fenomeen zou moeten/kunnen conserveren. Ik ga mij sterk maken om met het Amsterdam Museum te kijken of we een collectie aan kunnen leggen in de vorm van materieel erfgoed.’
Riemer Knoop, lector cultureel erfgoed, juryvoorzitter PJA van Menschprijs: ‘De erfgoedkant van eigentijdse, urban cultuur, zoals graffiti, is een nog vrijwel onbetreden gebied. Robin schreef er zijn scriptie over. Als erfgoedprofessional dook hij onder als embedded journalist-etnoloog in de Amsterdamse graffiti-scene, waar hij zelf overigens al vanaf 14-jarige leeftijd mede-uitvoerend kunstenaar was. Hij nam waar, stelde vragen, kwam met een theorie, reflecteerde op zijn eigen rol, en trok uiterst belangwekkende conclusies.
Daar kwam een echte paradox uit. Graffiti als kunstgenre is bij uitnemendheid een gelokaliseerde expressie, en integraal onderdeel van de scene met al zijn spelers, zijn identiteiten en naming-projecten. Dat totaal is onmogelijk binnen de muren van een museum te bewaren en te presenteren. Behoud betekent documentatie van het proces, en dat kan alleen door in eerste persoon dat soort processen te begeleiden. Het is buitengewoon interessant dat Robin erin slaagt zijn werk theoretisch te verbinden met eigentijds community archaeology (Holtorf) en Nobelprijswinnaar Kahnemans theorie over de angst voor verlies.
Robins conclusie, dat het koesteren van graffiti als betekenisvol cultureel verschijnsel het best buiten de traditionele erfgoedkaders gedaan kan worden, met behoud in en door de scene zelf, leidt tot een opwindende vorm van DIY heritage management. Het resultaat is een geëngageerde vorm van documenteren, en zelfs het archief dat ontstaat is vergankelijk. De erfgoedprofessional begeleidt dat soort processen: liefdevol, geëngageerd en tevens op enige afstand. Een voorbeeldig en uitmuntend onderzoek, glashelder en ontnuchterend opgeschreven.’
Student Robin Vermeulen
OpleidingCultureel erfgoed