Nieuwsbericht: Hannah Schubert wint AHK Eindwerkprijs

Het afstudeerplan Tweede natuur van Hannah Schubert gaat over de transformatie van leegstaande gebouwen als alternatief voor sloop in een tijd na de kredietcrisis. Nederland kent honderden langdurig leegstaande gebouwen. In dit project wordt het onbedwingbare karakter van de natuur ingezet om een 'gefaald' gebouw langzaam te transformeren naar een landschap. Misschien is het ultieme lot van ieder gebouw wel dat het weer tot landschap wordt?

Het gebouw dat de metamorfose ondergaat is het Scheringa Museum voor Realisme in Opmeer. Het museum staat symbool voor de ondergang van het systeem; sinds 2009 staat de nooit in gebruik genomen kolos in het weidse, functionele landschap van West-Friesland. Het is een blinde vlek die dorpelingen zich nooit eigen hebben kunnen maken.

Het ontwerp verkent de mogelijkheden van minimale ingrepen die een maximale transformatie teweeg kunnen brengen. Dorpelingen worden betrokken bij de geregisseerde aantasting van het gebouw - door strategisch delen weg te halen worden licht en vocht het gebouw ingetrokken, zodat natuurlijke processen op gang kunnen komen. Over een periode van ruim 50 jaar transformeert het gebouw zo gestaag en wordt een ecologisch refugium voor planten en diersoorten die steeds minder plek hebben in de schrale landbouwgronden van West-Friesland.

Als een eindeloze wandelroute doorsnijdt een cirkelvormig pad alle ruimten van het gebouw, dat langzaam maar zeker een landschap wordt. De cirkel omsluit de echte wildernis; maar één keer per jaar kan men dit deel van de route betreden, en zo de overwoekerende kracht van de natuur ervaren.

Het project gaat over tijd, verval en groei, over het celebreren van vergankelijkheid in plaats van deze te ontkennen. Het is een zoektocht naar een hybride vorm tussen architectuur en landschap - een nieuwe realiteit, waardoor een waarde wordt gecreëerd die verder gaat dan uit te drukken is in economisch rendement. Het Scheringa Museum wordt een groen monument, een waarachtig 'Museum voor Realisme'.

Hannah: ‘Ik heb met mijn afstuderen een thema aangeboord dat nog niet eerder op deze manier is behandeld. Het thema van de ruïne mag dan letterlijk eeuwenoud zijn, maar het doelbewust in gang zetten van een natuurlijke metamorfose is dat zeer zeker niet.’

Marieke Timmermans, landschapsarchitect Landscape Architects for SALE: ‘Hannah demonstreert in dit project vakmanschap op meta-niveau. Ze stapt buiten de grenzen van haar professie en annexeert een opgave waarvan zij meent dat die in een landschapsarchitectonisch perspectief moet worden beschouwd. Het project rekt de definitie van landschapsarchitectuur op, het stelt fundamentele vragen over de rol van ontwerp en het neemt een volstrekt originele positie in ten opzichte van een netelig maatschappelijk probleem.’

Noël van Dooren, voormalig hoofd landschapsarchitectuur Academie van Bouwkunst: ‘Als landschapsarchitect dit gebouw tot opgave maken, terwijl je eigenlijk weet dat er geen middelen zijn (want als er wel middelen waren, was het gebouw vast eerder geschikt gemaakt voor een ander gebruik) vraagt veel. Hannah heeft deze welhaast onmogelijke opgave niet alleen tot een goed einde gebracht, maar ook een briljant ontwerp gemaakt. Het is grensverleggend in landschapsarchitectonisch opzicht en stelt vragen die tot ver buiten die discipline reiken.

Dit plan heeft toekomst. Het gaat daarbij al nauwelijks meer om dit gebouw, maar om een landschappelijke benadering van de wereld om ons heen; een benadering die moeiteloos op een termijn van een eeuw denkt, en aan de andere kant onderzoekt welke kleine, goedkope en do-it-yourself maatregelen het verval per direct een handje kunnen helpen. Verval, normaal zien we dat als negatieve categorie. Hannah betoogt hier dat verval een essentieel hulpmiddel is om landschap te maken. En dat is dan weer een voorbeeld hoe zij met dit werkstuk ons vraagt om anders te kijken.’

StudentHannah Schubert
Opleidingmaster Lanschapsarchitectuur