Famille noire

Iris Harpman (Cultureel erfgoed) heeft een nominatie ontvangen voor Famille Noire. Iris over haar afstudeeronderzoek: ‘Taal kan mensen kwetsen en zeer doen, ook al is dit soms niet zo bedoeld. Dit geldt niet alleen voor het gesproken woord, maar ook het geschreven woord kan hard aankomen. Op plekken waar gevoelig erfgoed ligt, is de kans groot dat er een gevoelige snaar wordt geraakt die je niet wil raken. Voor mijn afstudeeronderzoek onderzocht ik hoe één specifiek museum – het Scheepvaartmuseum – voor één specifiek object – het Famille Noire beeldje – een tekst kan creëren met inclusief taalgebruik.

Dit object heeft een link met het slavernijverleden. Het herinnert niet alleen aan een pijnlijke periode uit de geschiedenis. Het laat ook een stereotype karikatuur zien van een zwart persoon – een zwarte tot slaaf gemaakte – uit 1700-1720. Het eindproduct van mijn afstudeeronderzoek bestaat uit twee essays die allereerst advies bieden aan musea in het algemeen over het inclusiever schrijven. Daarnaast biedt de tweede essay specifiek advies bij de mogelijke lastige onderwerpen en kanten van het Famille Noire beeldje voor het Scheepvaartmuseum. Deze essays zijn geen strikte scripts die gevolgd dienen te worden door musea. Het zijn aandachtspunten waar mensen, en museummedewerkers in het specifiek, op kunnen letten wanneer zij twijfelen aan de stappen die zij kunnen zetten om een tekst inclusief te maken door diens woordkeuze. De essays dienen de lezers wakker te schudden met problemen die momenteel plaats vinden en ideeën over hoe exclusief taalgebruik voorkomen kan worden.’
 

Drs. Fifine Kist, begeleidend docent Reinwardt Academie: ‘Dit onderzoek is een mooi specifiek, relevant en klein gehouden betoog waarin een veel grotere vraag behandeld wordt: hoe om te gaan met gevoelig erfgoed, aan de hand van een op te stellen museumtekst voor een specifiek object bij een nieuwe opstelling in Het Scheepvaartmuseum. Hierdoor levert dit onderzoek een belangrijke bijdrage aan de huidige discussie die speelt in het werkveld op dit terrein.’ 

Esther van Zutphen, coördinator educatie Nationaal Museum van Wereldculturen, locatie Museum Volkenkunde: ‘In het essay Schrijfproces van een inclusieve tekst zet Iris kort en bondig uiteen wat het belang is van inclusieve teksten in een museale omgeving en waar je zoal rekening mee moet houden bij het schrijven van een inclusieve tekst. De acties die je voorafgaand, tijdens en na het schrijfproces kunt ondernemen zijn helder verwoord.’

Uit het juryrapport van de Eindwerkprijs: 'Met haar onderzoek naar hoe musea op een inclusieve manier kunnen omgaan met het geschreven woord bij hun collectie, heeft Iris Harpman een relevante en uitstekende analyse gemaakt van een uiterst actueel onderwerp. Haar onderzoek toont niet alleen de gevoeligheden rondom één specifiek geval, het Famille Noire-beeldje, maar biedt ook veel aanknopingspunten voor alle musea die zich in deze tijd moeten bezighouden met gevoeligheden rondom erfgoed. Dit onderzoek verdient het om door die musea ter harte te worden genomen en in de praktijk toegepast te worden.'