Componeren in het primair onderwijs
Hoewel er met name in het Engelse taalgebied veel over compositie in het basisonderwijs is geschreven speelt componeren in de Nederlandse praktijk geen centrale rol in muzieklessen, terwijl kerndoel 54 (“de leerlingen leren beelden, muziek, taal, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren”) daar wel op zinspeelt. Mogelijk heeft dit ermee te maken dat de daarvoor benodigde vaardigheden in de opleiding van vakleerkrachten muziek onvoldoende aan bod komen. De vraag is dan ook hoe (aankomende) vakleerkrachten het leren componeren kunnen vormgeven in het basisonderwijs en welke didactische uitgangspunten daarbij bruikbaar zijn.
Een didactisch concept dat handvatten zou kunnen bieden voor compositieonderwijs is authentieke kunsteducatie. Haanstra formuleerde vier kenmerken die authentieke kunsteducatie kenschetsen: 1) aansluiting bij de professionele kunst, 2) aansluiting bij de wereld van de leerling, 3) complete en complexe taken en 4) samenwerking en interactie. Deze kenmerken zouden kunstonderwijs voor de leerlingen relevanter maken en het geleerde laten aansluiten met de wereld buiten de school. Heijnen heeft deze kenmerken reeds toegespitst op beeldend kunstonderwijs binnen het VO, door er enkele context-specifieke kenmerken aan toe te voegen. Dit roept de vraag op hoe authentiek muziekonderwijs in het PO eruit ziet waarin compositie centraal staat.
Doel van dit onderzoek is om op basis van literatuuronderzoek kenmerken van authentiek compositieonderwijs voor in de bovenbouw van het PO te formuleren en praktische ervaring op te doen met het ontwerpen en begeleiden van compositie opdrachten die eraan voldoen.
Biografie
Reinhard Findenegg studeerde aanvankelijk Muziekregistratie aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag, aansluitend muziekpedagogiek en koordirectie aan het muziekpedagogisch instituut Zoltán Kodály in Kecskemét (Hongarije) en tenslotte AMV/Schoolmuziek aan het Conservatorium van Amsterdam. Na de studie deed hij aanvullende cursus in Music Learning Theory en werkte als vakleerkracht muziek op verschillende scholen in Amsterdam en Diemen, later als consulent bij Kunstencentrum “de Kunstlinie” in Almere. Hij is als dirigent bij verschillende koren werkzaam. Sinds 2011 is hij docent methodiek-didactiek en stagebegeleider aan de Opleiding Docent Muziek van het Conservatorium van Amsterdam. Daarnaast is hij bezig met de laatste fase van de wetenschappelijke master Muziekpedagogiek aan de Hochschule für Musik und Tanz Köln.
Contact: reinhard.findenegg@ahk.nl
Publicaties en presentaties
- EAS Conferentie, Freiburg (2021) presentatie Authentic Composition Education as Playground for Musical Development.
- Findenegg, R. (2021). Educatietool authentiek compositieonderwijs.
- Findenegg, R. (2021). Authentic composition education in primary school. Amsterdam. NL: Lectoraat Kunsteducatie, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.
- Findenegg, R. (2021) podcast Componeren in het primair onderwijs. Amsterdam. NL: Lectoraat Kunsteducatie.