School: Berlage Lyceum, Amsterdam
Docent: Daan Heldring
Klas: Havo 4, cultureel diverse klas
Projectperiode: 15 lessen van 90 minuten

Deze casus laat een interessante interpretatie van het altermoderne zien: verbinden van Kunst Algemeen thema’s aan persoonlijke verhalen (of andersom: persoonlijke verhalen verbinden aan Kunst Algemeen thema’s). Dit bleek echter niet gemakkelijk uitvoerbaar. Voor een groot deel bleef het bij een ideaal en nog niet bij uitvoering. Leerlingen zagen zelf niet direct verbanden tussen hun wereld en thema’s uit de kunstgeschiedenis.

Docent Daan Heldring ziet het interculturele als ‘de gemeenschappelijke deler vinden in de diversiteit’. Dit vertaalt zich in het werken met universele thema’s. Bovendien heeft Daan zich voor het altermoderne project voorgenomen om Kunst Algemeen en Kunst Beeldend te verbinden. Niet een westerse lineaire kunstgeschiedenisopvatting staat dan centraal, maar het werken vanuit de interesses van de leerlingen.
‘Als die wezenlijke, universele thema’s vanuit de kunstgeschiedenis worden besproken, en tegelijkertijd het vrije werk er aan verbonden moet worden, krijg je dat het individuele aan het universele wordt verbonden en hopelijk dat ze dan ook elkaar gaan uitleggen wat daar nou voor verhaal in zit’.

Daan vindt dat intercultureel, procesgericht en leerlinggestuurd erg overlappen en ziet intrinsieke motivatie als gemeenschappelijke deler. Er moet vanuit de leerlingen een bepaalde intrinsieke motivatie zijn om het eigen verhaal te vertellen, proces te sturen en leren te sturen. Daan wil het altermodern werken niet als een los project beschouwen, maar het hele curriculum zou aan de hand van deze principes vormgegeven kunnen worden. Om die reden is Daan dus al geruime tijd bezig de leerlingen te laten wennen aan de altermoderne manier van werken. De komende lessen zal dit doorgezet worden; er is dus ook niet sprake van één enkele opdracht maar een natuurlijk verloop van lessen.

Het thema van ‘Apocalyps’ werd door de leerlingen zelf aangedragen geïnspireerd op het einde van de Maya kalender (2012). Daan heeft het thema enigszins verbreed naar Apocalyps, hoop en angst: universele thema’s die in iedere cultuur spelen.
Door leerlingen met een abstract en universeel thema te laten werken waarbinnen een eigen invulling gegeven kan worden hoopt Daan de clichés waar leerlingen anders snel in terecht komen te omzeilen en tegelijkertijd toch uit te komen bij de leefwereld en interesses van de leerlingen.

De docent was telkens de gene die de volgende stap in het proces aangaf. Voor zowel de leerlingen als voor Daan zelf was vooraf onbekend welke stap zou volgen. Vanuit wat er in de klas gebeurde werd de volgende stap bepaald. Je kunt je daarmee afvragen hoe leerling-gestuurd de lessen waren. Daan koos echter voor een nadruk op het procesmatige en omdat leerlingen dat nog niet kennen, kun je ze dat het beste laten ervaren:

‘Ík kon ze wel zeggen: ‘We gaan nu procesgericht werken’, maar het betekent voor hen niks. Het was een eye opener om ze het te laten ervaren. En dat er dan toevallig iets moois uit is gekomen is bijna een soort van klein wondertje. Dat is leuk wat ik nu zie, dat ze totaal verrast zijn met wat er uit komt en totaal niet verwacht hadden.’