Door: Aminata Cairo

Als hoofd van het lectoraat Sociale Rechtvaardigheid en Diversiteit is het meer dan passend dat ik iets zeg over wat er gaande is in Israël en Gaza. Toch is mijn eerste reactie in situaties als deze om stil te worden en naar binnen te gaan, ironisch genoeg met het risico als medeplichtig te worden beoordeeld volgens de mantra ‘stilzwijgen is geweld’. Voor mij is stilte contemplatief, herstellend of helend. Dus ik heb eerst stilte nodig. Uitbarstingen van woede, veroordeling en oordeel zijn gemakkelijk en snel, en niet ongegrond, maar ik weet ook dat er meestal veel meer is dan we ons bewust zijn. Daarnaast heb ik heel weinig vertrouwen in de media, vooral in de Nederlandse media, die berucht zijn om hun partijdige en halfgeïnformeerde berichtgeving, zeker als het niet over hun eigen volk gaat. Sorry, maar het is waar.

Dus in plaats daarvan word ik stil. Ik ga naar binnen en luister naar die innerlijke stem, maar ook om te luisteren naar stemmen die veel meer over de situatie weten dan ik, zoals mijn broer Tayfun Balçik en zoveel anderen. Ik probeer na te denken voordat ik iets zeg en ik zou graag iets willen zeggen dat iets toevoegt en niet slechts een echo is van wat er al wordt gezegd.

Ik heb de Joodse stemmen gehoord die uitleggen dat zij geen Zionisten zijn. Ik heb stemmen gehoord die schreeuwen dat Hamas niet alle Palestijnen vertegenwoordigt, vooral niet de onschuldige burgers. Ik heb stemmen gehoord over het recht om te verdedigen, ik heb zelfs een politieke stem gehoord die zei dat we Iran gewoon moeten bombarderen. Het is krankzinnig. Iedereen heeft sterke gevoelens en meningen, heeft veel te zeggen en in de tussentijd lijden mensen.

Wat kan ik zeggen dat iets kan toevoegen? Wat kan ik zeggen dat nog niet eerder is gezegd? Naar binnen gaan vertelt mij dat ik het beste kan spreken vanuit wat ik weet. Wat ik weet is dat dit over een verhaal gaat, over ons collectieve verhaal als mensen. Dat is uiteindelijk waar elke situatie om draait. Wie willen wij zijn als mens? Wat is daarvoor nodig en wat zijn wij bereid te doen? Wat ik hier zie gebeuren, hoe gruwelijk het ook is, is niets nieuws. Dit hebben we al vaker gedaan. Telkens met mooie, rationele, rechtvaardigingen, om ons later op het hoofd te krabben en ons af te vragen wat we anders hadden kunnen en moeten doen. Hoe kon dit gebeuren? Hoe hadden we dit weer kunnen laten gebeuren? Gaan we toekijken en het opnieuw laten gebeuren?

In ons lectoraat benadrukken we, als onderdeel van onze benadering van sociale rechtvaardigheid, het belang van het beschouwen van temporaliteit, dat wil zeggen de uitbreiding door tijd en ruimte. Op elk moment dat we een verhaal binnengaan, is er altijd een verhaal dat er al eerder was. We weten bijvoorbeeld dat de aanval op Israël door Hamas niet uit het niets is voortgekomen. Er was een geschiedenis van onderdrukking, verdrijving, kolonisatie en meer. Voor de Zionisten is er het religieuze verhaal dat ooit het land dat voorheen bekend stond als Palestina van hen was. Of je dat verhaal gelooft of erkent, doet er niet toe. Dit maakt deel uit van hun verhaal en rechtvaardigt hun daden. De Palestijnen in Gaza werden geregeerd door Hamas nadat zij de Palestijnse Autoriteit eruit hadden gezet door de verkiezingen in 2007 te winnen. Sinds 1967 zijn Gaza en de Westelijke Jordaanoever door Israël afgesloten en onderworpen aan beperkingen, met de steun van veel westerse landen. In die ruim vijftig jaar zijn mannen er niet in geslaagd een vorm van vrede te bereiken, en beide partijen waren niet bereid genoeg in te leveren. Dus er zijn veel verschillende politieke en religieuze verhalen die hier een rol hebben gespeeld en nog steeds spelen.

Temporaliteit erkent de uitbreiding van verhalen in de tijd, maar erkent ook ons ​​verhaal in de ruimte. Wat dat betekent is dat we verbonden zijn met onze broeders en zusters in Israël en Gaza, waar we ook zijn. Wat doet die verbinding met ons? Wat betekent het voor ons? Als we echt verandering willen, kunnen we dat verband dan negeren? Kunnen we die verbinding gebruiken om verandering na te streven, zelfs hier in onze eigen privéruimtes? Vechten we voor vrede in het Midden-Oosten maar tegelijkertijd behandelen we onze buren als vuil? Als we vrede, tolerantie, gevoeligheid en bedachtzaamheid willen, zijn we daar dan elke dag een voorbeeld van in ons gedrag tegenover degenen die ons dierbaar zijn, of alleen als we op de barricades staan?

Welke verhalen houden we vast en welke verhalen moeten we loslaten om samen een nieuw verhaal te schrijven? Dit is een vraag die ik voortdurend stel in de zoektocht naar sociale rechtvaardigheid. Welke offers moeten we bereid zijn te brengen als we de status quo willen ontwrichten en zijn we dapper genoeg om dat te doen? Als we vrede willen tussen Palestijnen en Israëliërs, wat zouden/kunnen/moeten zij dan bereid zijn om van hun eigen verhalen los te laten? Ongehoord, onmogelijk? Misschien wel, misschien niet, maar als we uitgaan van het uitgangspunt dat we allemaal met elkaar verbonden zijn, hebben we misschien geen keus. Wat we hebben gedaan tot nu toe, werkt niet. Hoe gebruiken we onze stem, inclusief onze innerlijke stem, om de manier waarop we met elkaar omgaan te veranderen? 

Ik kom uit een familie van kunstenaars. Mijn tante was een van de bekendste traditionele zangers van Suriname. Haar stem kon als een mokerslag binnenkomen. Mijn peetfamilie bestaat uit meerdere generaties sound healers. Ze hebben mij geleerd over de kracht van de stem, als deze op de juiste manier wordt gebruikt. Ik heb geen antwoorden. En ik huiver bij het nieuws over wat er aan de hand is, net als iedereen. Ik weet wel dat we onze stem kunnen gebruiken om de energie te ontwrichten en te veranderen. Maar we moeten moedig en doelgericht zijn.

Zingen was essentieel tijdens de burgerrechtenbeweging in de VS. Zingen was essentieel bij het mobiliseren van mensen in de strijd tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Ik moet denken aan de aardbeving in Haïti in 2011. Naast medische hulp stuurde de Cubaanse regering het Creoolse koor om te zingen en de mensen in Haïti kracht te geven. Mijn partner Rosa te Velde is samen met organisaties Arts of Resistance, metStem en muziekschool Aslan een gemeenschapsprotestkoor gestart. Door het zingen van protestliederen zetten ze mensen in hun kracht. Ze veranderen de verhalen van mensen. Ik zeg niet dat zingen de oorlog in Israël/Gaza zal stoppen. Wat ik zeg is dat we moedig en doelgericht moeten zijn in het gebruik van onze stem als we een ander verhaal voor en over ons willen schrijven. En als zingen ons daartoe kan inspireren of in staat stellen, waarom niet? Maar je stem gebruiken beperkt zich niet tot zingen. Spreek, schrijf, maak verbinding met de (leidende) stem van binnen, betrek jouw stem op een manier die voor jou zinvol is en op een manier die op de een of andere manier kan bijdragen aan een verstoring. Gebruik je stem verstandig en liefdevol en begin in het hier en nu, waar je bent. Denk erover na hoe je die stem kunt uitbreiden in tijd en ruimte. Wees consistent, wees vastberaden. We hebben elke stem nodig.