door: Aminata Cairo

Januari 2023
'No justice, no peace!', zo wordt het geroepen in de straten van Memphis, New York, LA, DC en andere grote steden. Een andere zwarte man is doodgeslagen door de politie, alweer. Ik herinner me het pak slaag van Rodney King in de jaren 90 en de daaropvolgende destructieve rellen toen de politieagenten die hem aanvielen werden vrijgelaten. Ik herinner me Michael Brown die ongewapend werd neergeschoten door de politie in 2014 op slechts 25 minuten van mijn huis. 'No justice, no peace!', klonk het toen ook elke avond. Ik herinner me George Floyd die in zijn laatste adem om zijn moeder schreeuwde, toen de politie in 2020 de laatste lucht uit zijn lichaam perste. 'No justice, no peace!', brulde het over de hele wereld.

Tyre Nichols was zijn naam. Hij was een vader, een zoon, een skateboarder en een kunstenaar, een fotograaf. Ik hield het 51 seconden vol om de video van zijn dood door toedoen van de politie te bekijken, en zette hem toen uit. Ik kon er niet naar kijken. Ik heb toen mijn jongens gebeld. Ik ben onderzoeker in een lectoraat dat zich toelegt op het nastreven en bevorderen van sociale rechtvaardigheid in de kunsten. Maar ik ben in de eerste plaats een moeder, een moeder van drie Amerikaanse zwarte zonen. Ik ben een moeder voor elk van de jonge mensen die bij mij komen met hun verhalen, ik benader ze tenminste vanuit een moederhart. Ik zie ze, ik hoor ze, ik voel ze. En ik probeer voor hen te vechten in de kunsten, door de kunsten, met de kunsten, om deze wereld een beetje vrediger voor hen te maken.

Ironisch genoeg hoorde ik niet meteen over Tyre Nichols in de VS, omdat ik me concentreerde op de protesten tegen klimaatsubsidies voor fossiele brandstoffen in Nederland. Ik hoorde verhalen over hoe vreedzame demonstranten werden behandeld, of liever mishandeld, door de politie. 'No justice, no peace!', klonk het in Den Haag. Een collega-onderzoeker deelde in het nieuws hoe ze 20 jaar geleden studies hadden ingediend over de kosten van fossiele brandstoffen, studies die blijkbaar in iemands bureau verdwijnen. En dus ben ik niet alleen begaan met de passie van de demonstranten, ongeacht hun streefdoel, maar ik ben ook bezig met hoe we hier zijn gekomen en welke rol we daarin spelen.

In de VS neemt het gesprek al snel zijn toevlucht tot de 'rotte appel'- theorie in de analyse van deze specifieke politie-eenheid. Maar deze politieagenten, die ooit een eed hadden afgelegd om te beschermen en te dienen, zijn hier niet zomaar terecht gekomen. Wat voor omgevingen hebben we gecreëerd en zijn ze aan blootgesteld, dat ze de boodschap kregen dat ze zo onmenselijk konden handelen? Wat voor soort omgeving hebben we gecreëerd waar extra politieagenten toekijken en zich niet bemoeien als hun collega's iemand doodslaan? Hoeveel studies hebben we nog nodig om ons te helpen begrijpen? Hoeveel onderzoeken voeren we nog uit die in iemands bureau verdwijnen? Wie willen we zijn als samenleving, lokaal, nationaal, wereldwijd? Wat is ervoor nodig en wat zijn we bereid te doen?

Terwijl ik het gesprek met mijn oudste zoon beëindig, word ik er helaas aan herinnerd dat we opnieuw dit gesprek moeten hebben, waarin we proberen de wereld te begrijpen en elkaar te troosten omdat we hiermee om moeten gaan. Ik heb hem als kunstenaar aangemoedigd om met zijn kunst een bijdrage te leveren aan deze wereld, om zijn woede en frustratie op die manier te uiten. Help ons de alternatieven te zien die we nodig hebben. Ik herinner me hoe dansers onze collectieve frustratie en woede toonden in hun Clown en Crump-dansen na het pak slaag van Rodney King. Ik herinner me de muurschilderingen in Ferguson na de dood van Michael Brown. Deze artistieke uitingen dienen als medicijn, brengen een soort balsem met zich mee, maar is het genoeg? Op dit moment weet ik niet wat ons kan helpen, verstoren, helen of opnieuw in contact kan brengen met onze menselijkheid. Hoeveel van onze inspanningen zullen in iemands bureau verdwijnen? Tyre Nichols maakte foto's van zonsondergangen. Wat is er vrediger dan dat, zou je denken? Toch zijn we hier nog steeds op zoek naar gerechtigheid en vrede. Terwijl woorden nu tekortschieten, kan ik alleen maar stilte bieden, stilte om na te denken, naar binnen te gaan, te reflecteren, te hergroeperen en het opnieuw te proberen.