Artistiek onderzoek - Wat houdt dat in? Een gesprek met Ciro Goudsmit
Onderzoek aan de Academie voor Theater en Dans, we weten dat het gebeurt, maar wat houdt het precies in? Dit is deel tien van een serie interviews, een kijkje in de keuken. Een gesprek met Ciro Goudsmit, derdejaars student aan de School voor Nieuwe Dansontwikkeling (SNDO) en deelnemer aan CHANGE NOW!
Deel 10: Vibraties zijn overal
‘Kan die muziek zachter?!’, riep mijn moeder altijd. Maar ik vond het lekker om in de speakers te hangen, die trillingen in mijn hele lichaam te voelen. Dat was echt mijn obsessie. Later deed ik intensief Vipassana meditatie, en weer kwam dat trillen terug. Dat je lijf gaat trillen is een vorm van loslaten. Dieren trillen ook, honden na het jagen of als ze opgejaagd zijn. Ik was benieuwd waar je in je lichaam precies op welke trilling reageert. Daarvoor gebruikte ik een subwoofer. Bij 40 Hertz voelde ik de vibratie in mijn pelvis, voer je de frequentie op, dan trekt de trilling door je lichaam omhoog. ‘Kan zoiets ons laten dansen?’ was de vraag die ik in het eerste jaar aan de SNDO (2020) met klasgenoot Sasu Korom onderzocht. ‘En als de energie omhoog trekt, waar gaat ie dan heen?’
Dus zo begon het onderzoek waarmee je binnenkort naar Polen gaat?
Ja, sinds zomer 2021 neem ik deel aan CHANGE NOW!, een tweejarig programma van de theaterscholen uit Warschau, Parijs, Gießen, Glasgow en Amsterdam. CHANGE NOW! is een serie workshops, conferenties en voorstellingen. Een uitwisseling waarin de scholen en zestien van hun studenten op zoek gaan naar een nieuwe, inclusieve en horizontale theater(onderwijs)praktijk. Deze zomer was de hele groep in Amsterdam. Ik heb een workshop vibraties en polyritme* gegeven, een voorproefje op de voorstelling die ik in februari in Warschau presenteer.
Kun je iets zeggen over hoe je onderzoek zich de afgelopen jaren verder ontwikkelde?
Na de voorstelling met Sasu vroeg ik me af: ‘Wat als die vibraties uit mijn eigen lichaam voortkomen? Wat als ik zelf de subwoofer ben?’ Ik ging op zangles en onderzocht de relatie tussen stem en nervus vagus, de belangrijkste zenuw als het gaat om ontspanning en herstel, die zich vanuit de hersenstam via de ruggengraat naar je hart, je longen, je darmen vertakt. Door te zingen en hummen stimuleer je die.
Deze zomer bezocht ik het Oegandese dansfestival Nyege Nyege [letterlijk: de drang om te dansen, ‘le festival le plus punk du monde’, aldus Mixmag France]. Op dit festival zijn alleen Afrikaanse bands en poliritmes, ik heb mezelf urenlang in trance gedanst. Luisteren doen we natuurlijk niet alleen met onze oren, maar met ons hele lichaam, let maar op als je tandenpoetst, de tram langskomt of naast een wasmachine staat. We zijn zelf ook vibrerende human beings, we zijn trilling volgens de Quantum Mechanica.
Alles is ritme, toch? Alleen is dat ritme in het Westen gereduceerd tot tik, tik, tik, tik: four to the floor (tikt een regelmatig vierkwartsmaat met accent op de eerste tel.) We herhalen steeds hetzelfde ritme, hetzelfde Westerse perspectief. Daarom functioneert deze wereld niet voor mij. Ik ben erg geïnspireerd door Gabber Modus Operandi uit Indonesië, zij gebruiken traditionele gamelan en polyritmes om nieuwe werelden en toekomsten te bouwen. Ik houd ook van de vroegere jazzmuzikant Sun-Ra met zijn cosmic Afro-futuristic philosophy, en reggae-muzikant Lee ‘Scratch’ Perry. Die zeiden: ‘Deze tijd vinden we niet vet, laten we een nieuwe realiteit creëren.’ Ik denk dat ik met zoiets bezig ben.
Voor de voorstelling in Warschau heb ik een heleboel bass shakers gekocht. Dat zijn trillende instrumentjes, die wel in bioscoop- en theaterstoelen gebruikt worden, zodat je het geluid in je lichaam voelt vibreren. Bass shakers werken met hele lange frequenties, vanaf 20 Herz. Ik gebruik ze om de trilling van mijn stem te versterken, in plaats van de klank. Als ik ga zingen, voel je mijn stem. Mijn stem laat jouw lichaam trillen, ik kom als het ware in jou terecht.
En ik in jou. Als ik het goed begrijp voel ik wat in jou trilt als je zingt?
Wat deed je in die workshop voor de groep van CHANGE NOW?
In het midden van de ruimte stond een subwoofer. We begonnen in stilte, met een soort geleide meditatie. Ik vroeg ze te hummen: ‘Waar in je lichaam voel je de trillingen?’ Daarna liet ik ze liggen op de grond. ‘Voel je de trillingen van de rest van de wereld? Voel je de vloer? De auto’s die voorbij rijden, de elektriciteit?’ In de volgende stap vroeg ik of er ook trillingen in hun lichaam zaten opgeslagen. Herinneringen van toen ze klein waren. ‘Weet je bijvoorbeeld nog dat je je moeder voelde lopen over de vloer?’
Kwam daar wat uit?
Ja, lijp genoeg wel. Vaak komen er hele persoonlijke herinneringen op die niet eerder naar boven kwamen. Puur via de trilling, je spieren slaan die herinneringen op. Daarna zette ik de subwoofer aan. In een hogere en lagere frequentie, dat werkt als een massage voor je spieren. Mensen mochten ook geluid maken, als je in een toon dezelfde toon terugzingt, krijg je dissonantie. Tot slot zette dj Rachwill Breidel, met wie ik al vanaf het eerste jaar samenwerk, een polyritme in. Hij speelt Surinaamse polyritmes op electronics. Dat zijn de dingen die ik onderzoek. Ik weet wat het mij doet, maar wat doet het met een ander? Sommige mensen beseffen voor het eerst dat hun stem in hun eigen lichaam resoneert. Het besef: ‘O, shit, vibraties zijn overal, wauw!’
In de voorstelling die ik nu maak gooi ik er meteen een subwoofer in. Mijn theorie is: breng mensen eerst terug naar het nulpunt, ze zijn de hele dag druk, druk, druk, daar haal ik ze in een klap uit. Vervolgens gebeurt die hele wereld, bouwen we met die vibraties een nieuwe realiteit.
Die behoefte om mensen los te schudden, te erkennen dat de dingen niet vaststaan, link ik ook wel aan identity politics. Op de SNDO leerden we over de critical race theory. Ik ben een mixed kid, zowel zwart als wit als geen van beide. Als mixed kid zit je overal tussen. Dat is verwarrend, maar het kan ook een interessante positie zijn. Samen met mijn klasgenoot La Uyi Hassee legde ik, als kort onderzoek voor DAS Research, het afgelopen jaar een Mixed Kidz reading list aan. In eerste instantie wilden we onszelf gespiegeld te zien in boeken, films en documentaires. Gaandeweg merkten we dat het vooral gaat om de brug die gelegd wordt tussen verschillende werelden. Ik wil me niet vasthouden aan één realiteit, ik wil verschillende realiteiten creëren, dat doe ik door middel van vibraties. Met de toeschouwers rondom of op de speelvloer. Ik zou mensen het liefst lostrillen in een club of in het bos.
* Polyritmiek is het gebruiken van meerdere ritmes tegelijkertijd, of een zodanig ritme, dat dat op meerdere manieren gehoord kan worden
Interview: Hester van Hasselt
