Deze blog is geschreven door alumna van de master Kunsteducatie Marina Kaptijn

ONDERZOEKEN IN DE PRAKTIJK

In deze vijfde Alumni Avond die 24 maart j.l. samen met het Centre for Arts & Sciences Education (CASE) georganiseerd werd stond onderzoek doen centraal - zoals dat ook tijdens de master kunsteducatie (MAKE) van de AHK het geval is. Maar: onderzoek doen nadat je bent afgestudeerd - hoe is het daarmee gesteld?

Deze prille lente avond was het hoopvolle begin van meer uitwisseling tussen CASE en Alumni van de master Kunsteducatie. Net als de MKE in het LearningLab van de AHK gevestigd, bundelt CASE kennis en ervaring uit het werkveld en het onderwijs in praktijkgericht onderzoek. Samen vroegen we ons af: Hoe kan er meer uitwisseling tussen alumni van de Master Kunsteducatie en CASE ontstaan?

Om stipt vijf uur opende Jappe Groenendijk (studieleider MAKE) de bijeenkomst in de Culture Club op het marineterrein, daarna nam Anne Nigten, directeur van CASE, het stokje over. Tijdens haar presentatie ging Anne kort in op de vele taken, doelstellingen en discipline overstijgende samenwerkingen van CASE. Ze eindigde met de uitnodigende vraag voor deze avond: wat kan CASE voor de alumni betekenen, en wat kunnen Alumni voor CASE betekenen? Vervolgens was het tijd om dieper in te gaan op de vraag wat ‘onderzoek doen’ allemaal kan betekenen. De drie presentaties door respectievelijk Nathalie Roos, Annemarie Piscaer, en het onderzoeks duo Meldrid Ibrahim en Wietske Hellinga, maakten duidelijk hoe breed je dit begrip kan invullen, en hoe divers, spannend, poëtisch, relevant en mooi het kunsteducatieve onderzoeksgebied kan zijn.

Dealing with the Real Stuff
Nathalie Roos is als onderzoeker verbonden aan het lectoraat Kunsteducatie. Tijdens haar studie aan de master deed ze onderzoek naar de waarde van de culturele antropologie voor het hedendaagse kunstonderwijs. Momenteel is Nathalie bezig met een 3 jarige pilot bij CASE. In haar project Dealing with the Real Stuff: activistische kunst in het voortgezet onderwijs  wil ze erachter komen of kunst echt aanzet tot kritisch denken, zoals vaak verondersteld wordt. Hiertoe neemt ze de praktijk van kunstenaars-activisten mee naar haar lespraktijk met leerlingen in het voortgezet onderwijs. De spanningsvelden tussen autonomie, neutraliteit en weerstand maken een onderdeel uit van het onderzoek in de kunstlessen en de lessen maatschappijleer, waarbij de activistische bronnen zoals Extinction Rebellion bij zowel leerlingen als leidinggevenden niet zelden op weerstand stuiten.

The Garden as a Living Learning Lab, a Living Sensor. The Garden that Sees, Smells, and Hears
Activisme kwam ook terug in de presentatie van Annemarie Piscaer van Studio Dust. Als design-activist onderzoekt zij de rol van materiaal, van stof om precies te zijn. Annemarie is onder meer docent aan de Design Academie Eindhoven en aan de St. Joost Academie in Breda. Bovendien werkt zij als onderzoeker bij CARADT (Centre of Applied Research for Art, Design and Technology). Een voorbeeld van haar werk bij CARADT is het onderzoeksproject The Garden as a Living Learning Lab, a Living Sensor. The Garden that Sees, Smells, and Hears, met poëtische voorbeelden zoals de inzet van speciale ‘afluister apparatuur’ op bomen die het onzichtbare leven binnen in de boom (de hartslag en levenssappen) daadwerkelijk hoorbaar maken. Het zichtbaar maken van onzichtbare actoren - hierin ziet Annemarie een belangrijke rol voor design weggelegd. Haar onderzoek richt zich op het verbinden van het allergrootste met het allerkleinste, om het publiek te laten voelen en begrijpen dat het ‘echt’ is. Zoals Smogware: een participatief project over luchtvervuiling waarbij een servies in diverse tinten zwart, grijs en bruin gekleurd is. De kleuren zijn gemaakt van stofdeeltjes die verzameld werden bij onder meer IJmuiden, onder de rook van Tata Steel.

Ethische verbeelding
Als derde kwamen alumni Wietske Hellinga, docent aan Regius College Schagen, en Meldrid Ibrahim, docent aan Breitner Academie, aan het woord. Als ‘kersverse’ alumni vertelden zij over het onderzoek dat zij vorig jaar tijdens hun studie samen hebben uitgevoerd, en over de impact die dat nog steeds heeft op hun huidige onderwijspraktijk. Samen onderzochten ze de ethische verbeelding van hun leerlingen, ofwel “het denkproces dat op gang komt als jongeren ArtsSciences kunstpraktijken tegenkomen in een groepsapp”. Tijdens het onderzoek waren zij als docenten onderdeel van een whatsappgroep van hun leerlingen, iets wat normaliter als ‘not done’ beschouwd wordt. Hoe spannend het was om in deze ‘bubbel’ te verkeren kan je lezen in dit mooie onderzoeksverslag. Binnenkort verschijnt een artikel over hun onderzoek bij Cultuur+Educatie.

Aan de slag
Na het eten gingen we zelf aan de slag. In drie groepen gingen we in gesprek over het thema van de avond: Hoe kan er meer uitwisseling tussen de alumni van MKE en CASE ontstaan als we kijken naar onderzoek doen?

De gesprekken verliepen aan de hand van een vooraf opgegeven vraag, volgens een vooraf opgegeven rolverdeling (o.a. gespreksleider, omdenker, verdieper). Na 45 minuten was het tijd om de antwoorden en suggesties te delen tijdens de afronding van de avond. De uitkomsten varieerden van tips tot hartenwensen en van praktisch tot utopisch. Zoals de verzuchting van een deelnemer dat het zo fijn zou zijn om als kunsteducator niet te hoeven leuren met een plan maar gevraagd te worden om te komen, om gewenst te zijn, en vonden meerdere mensen het een uitstekend idee dat CASE in de toekomst het landelijke platform zou vormen waar je terecht kan voor vragen, ideeën, fondsen…als je als kunsteducator, teacher artist, of artist activist, van plan bent onderzoek te gaan doen. Wat dat laatste betreft - mits goed geformuleerd en ingebed in een stevige onderzoeksvraag - staat CASE zeker open voor gesprek. ‘Kom zeker langs en neem ons mee in jullie plannen’, aldus directeur Anne Nigten.
En zo eindigde deze eerste gezamenlijke bijeenkomst voor alumni van MKE en CASE hoopvol. We hopen dat deze uitwisseling het begin van meer zal zijn!

Fotografie: Anke Teunissen